STOMA (GÖZENEK) HÜCRELERİ


 

   Stomaların Yapısı ve Özellikleri

Stomalar, bitkilerde gaz halinde su kaybını(terleme=transpirasyon) sağlayan epidermis hücrelerinde yer alan böbrek veya halter şeklindeki hücrelerdir. Bu hücrelerin iç çeperleri dış çeperlerine göre daha kalındır.

 Stomalara kök epidermesi hariç bitkinin her yerinde rastlanır. Stomalar açık olduğunda yaprak ve hava arasındaki gaz alışverişinin %90-95' ini karşılar. Stoma hücreleri kloroplast bulundurur ve su kaybının yanında gaz alışverişini de sağladıklarından fotosentez, solunum ve terleme olaylarını etkiler ve değiştirir. Bu hücreler, çift çeneklilerde, birçok tek çeneklide ve açık tohumlu bitkilerde böbrek şeklindedir. Buğdaygiller ve bazı tek çenekli bitkilerde uzun ve halter şeklindedir.



   Sardunya (Pelargonium zonale) bitkisinden aldığım bir kesitte Stoma hücresi.








 Stomaların Açılıp Kapanması

    Karanlıkta kalan yapraklar aniden aydınlatılırsa, ışık stoma hücrelerinin açılmasına neden olan bir seri tepkimeyi başlatacak metabolik olaylarını ortaya çıkartır. Bunun sonucunda ozmos basıncı yükselir, su potansiyeli daha negatif olur ve su çevre hücrelerden stoma hücrelerine girer ve hücrelerin hacimleri artar. Stoma hücreleri turgor durumuna gelince hücre çeperleri gerilir, ince olan dış çeper daha fazla gerilerek kalın çeperleri çeker ve gözenek deliği açılır. 



 


 Semizotu (Portulaca oleracea) bitkisinden aldığım kesitteki Stoma hücreleri






  Stoma hücrelerinin açılıp kapanmasında iyonların hareketi etkilidir. Işıklanma ile birçok türde stoma hücrelerindeki K+ yoğunluğu artmıştır. Ayrıca elektronötralite Cl- iyonlarının paralel akışı ile devam ettirilmektedir.. Potasyum gibi klor da gözenekler açılırken alınır, kapanırken verilir.










0 Yorum:

Yorum Gönder