Ülkemizin her bölgesinde yapılan meyvecilik tarım
sektöründe önemli bir yere sahiptir. 2010 TÜİK verilerine göre dünya
üretimindeki paylarımız; fındıkta %66, vişnede %17, kirazda %19, incirde %24,
kayısıda %13, elmada %4 olarak sıralanmıştır. Yine TÜİK 2010 verilerine göre
meyvecilikte üretimi ton olarak en fazla olan elmadır(2.600.000 ton).
Meyvecilikte tek başına veya
birlikte etkili olan zararlı, hastalık ve yabancı otlar, ürün kayıplarına ve
pazar değerinin düşmesine neden olurlar. Bu etkenlerden biri olan ve polifag
zararlı olan Yaprakbitleri (Hemiptera: Aphididae), boyları 1- 4 mm olan, yeşil,
gri, siyah gibi renklere sahip olan, emgi yaparak ve virüs taşıyarak doğrudan,
salgıladıkları tatlı maddeyle fumajin tabakasına neden olarak dolaylı olarak
zarar yapan küçük böceklerdir.
Yaprakbitleri, hızlı ürediği
ve polifag bir tür olduğu için, doğada çok sayıda doğal düşmanı bulunmaktadır. Normal
koşullarda bu doğal düşmanlar afidlerin popülasyonunu baskın tutarlar. Fakat
kimyasal mücadelenin yoğun kullanılmasıyla doğal düşmanların popülasyonları
düşmektedir. Kimyasal mücadeleden önce mutlaka kültürel önlemler alınmalı ve
doğal düşmanlar korunmalıdır. Bu doğal düşmanların başında ise Uğur Böcekleri Coccinella septempunctata L. (Col.:
Coccinellidae) gelmektedir.
Meyve ağaçlarında sorun yapan
ve konukçusu ağırlıkla o bitki türü olan afidler mevcuttur. Bu afidlerden;
Şeftali Yaprakbiti Myzus persicae
(Sultz.) (Hemiptera: Aphididae), şeftali bitkisini daha çok tercih eder.
Şeftali yaprakbiti yaptığı emgi ve salgıladığı tatlı maddeyle zararlı olur. Nar
Yaprakbiti Aphis punicae (Hemiptera: Aphididae), taze sürgün, çiçek ve
meyvede beslenerek zarar yapar. Bu beslenme sonucunda özellikle meyvede
deformasyona yol açar. Elma Yeşil Yaprakbiti Aphis pomi (Hemiptera: Aphididae) ise elma bahçelerinde görülen
diğer bir afiddir. Elma yeşil yaprakbiti yaptığı zararının yanında Lahana Siyah Halkalı Leke Virüsü(TuMV) ve Soğan Sarı Cücelik
Virüs’üne(OYDV) vektörlük yapmaktadır.
1.1 Yaprakbitlerinin Sistematiği
Alem: Animalia
(Hayvanlar)
Şube: Arthropoda
(Eklembacaklılar)
Sınıf: Insecta
(Böcekler)
Takım: Hemiptera (Yarım
Kanatlılar)
Familya: Aphididae
1.2. Yaprakbitlerinin Morfolojisi
Yaprakbitlerinin vücutlarında bir çift anten, bir çift kornikulus, üç çift bacak ve bir çift göz bulunur. Sokucu emici ağız yapısına sahiptirler. Boyları 1-4 mm arasında değişir. Kanatlı ve kanatsız formları mevcuttur. Genellikle renkleri yeşil, siyah, kahverengi, gridir(Şekil a).
1.3. Yaprakbitlerinin Biyolojisi
Yaprakbitleri koloniler halinde yaşarlar.
Bu kolonide birden çok dönem gözlemlenebilir. Taze yapraklar ve yeni
sürgünlerde beslenmeyi tercih ederler. Kışı genellikle dal ve sürgün aralarında
yumurta döneminde geçirirler. Hava sıcaklığına bağlı olarak haftada 1 döl
verebilirler. Sindiremedikleri bitki özsuyunu ve şekerli maddeleri anüs yoluyla
dışarı atarlar. Bu tatlı maddeden karıncalar ve saprofit mantarlar beslenirler(Şekil b).
1.4. Yaprakbitlerinin Zararı
Yaprakbitleri, sokucu emici ağız yapılarına sahip olduğundan bitki özsuyunu emerek beslenirler. Zararlı yoğunluğu yüksek olduğunda tatlı maddenin yaprak yüzeyini kapatması ve fumajin gelişmesi klorofil oluşumu ve fotosentez engeller(Şekil c). Genç fidanlarda gelişme yavaşlar. Virüs vektörüdürler. Bazı türler yapraklarda kıvrılmaya neden olur(Şekil d).
1.5. Konukçuları
Yaprakbitleri polifag zararlılardır. Meyve
ağaçlarında, sebzelerde, süs bitkilerinde ve yabancı otlarda beslenirler.
1.6. Yaprakbitlerinin Mücadelesi
Yaprakbitlerinin mücadelesi, Kültürel
Önlemler, Biyolojik Mücadele ve Kimyasal Mücadele olarak yapılmaktadır.
1.6.1. Kültürel Önlemler
Yeni tesis edilecek bahçelerde sık dikimden
kaçınılmalıdır. Meyve ağaçlarında her yıl düzenli budama yapılarak hava
sirkülasyonu sağlanmalıdır. Gereğinden fazla sulama ve azotlu gübrelemeden
kaçınılmalıdır. Arazi içinde veya kenarında olan yabancı otların temizliğine
özen gösterilmelidir.
1.6.2. Biyolojik Mücadele ve Doğal Düşmanları
Normal koşullarda doğal düşmanlar yaprak
bitlerini baskı altına almak için yeterlidir. En sık rastlanılan doğal
düşmanları Coccinella spp., Scymnus spp., Chrysoperla carnea, Aphidoletes
aphidimyza, Aphidius spp.'dir.
Predatörleri:
Coccinella
septempunctata L.
(Col.: Coccinellidae) Şekil e
Hippodomia
variegata Goeze (Col.: Coccinellidae)
Orius
sp. (Hem.: Anthocoridae)
Chrysoperla
carnea Steph.
(Neur.: Chryspoidae) Şekil f
Şekil
f: Chrysoperla carnea
Parazitoitleri:
Aphidius spp. (Hym.: Braconidae)
Şekil g
Aphidencyrtus sp. (Hym.:
Encyrtiade)
Şekil
g:
Aphidius spp.
1.6.3. Kimyasal Mücadele
Özellikle meyve ağaçlarında bir önceki yıl
yoğun yaprakbiti zararı görüldüyse kışın ağaçların gövdelerinde ve dallarında
yumurta kontrolü yapılarak kış ilaçlaması önerilir. Bahar ve yaz aylarında ise
yoğun popülasyonlarda bakanlık tarafından ruhsatlı ve önerilen BKÜ ile ilaçlama
yapılır.
KAYNAKÇA
Özbek, S. (1977). Genel Meyvecilik.
Genel Meyvecilik (s. 386,). içinde Ankara: Çukurova Üniversitesi Ziraat
Fakültesi Yayınları.
T.C. Ankara Valiliği İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü.
(2015). Meyve Ağacı Yaprak Bitleri. Ankara.
T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. (2008). Nar Hastalık ve
Zararlıları (s. 29-32). içinde Ankara.
T.C.Tarım ve Ormancılık Bakanlığı. (2011). Şeftali
Hastalık ve Zararlıları ile Mücadele. Ankara.
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü. Zirai
Mücadele Teknik Talimatları. Yumuşak ve Sert Çekirdekli Meyve Zararlıları
(s. 232-241). içinde Ankara.
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü. Zirai Mücadele Teknik Talimatları. Subtropik Meyve Zararlıları (s. 86-89). içinde
0 Yorum:
Yorum Gönder