DOĞU MEYVEGÜVESİ (Cydia molesta)

 

ÖZET

   Bu yayın Doğu Meyvegüvesinin başta şeftali bahçelerinde olmak üzere konukçusu olduğu diğer bitkiler üzerindeki zararı ve mücadelesini ele almıştır. Bu tezde alanyazın tarama yapılıp konuyla alakalı makale, dergi gibi bilimsel yayınlar incelenmiş olup fotoğraflar aracılığı ile açıklanmıştır. Bu doğrultuda da Cydia molesta 'nın morfolojisi, fizyolojisi, biyolojisi, konukçularındaki zararı, mücadelesi gibi konu başlıkları oluşturulmuştur. Araştırma sonucunda da Doğu Meyvegüvesinin şeftali bahçelerinde önemli bir zararlı olduğu ve mücadelesinin planlı bir şekilde doğal düşmanların etkinliği göz önünde bulundurularak yapılması gerektiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Şeftali, Zararlı, Doğu Meyvegüvesi, Cydia molesta, Mücadele

ABSTRACT

   The post examined the harm and struggle of Cydia molesta on other plants that it is a host of, especially in peach orchards. In this thesis, the literature was scanned and scientific publications such as articles, journals related to the subject were examined and explained through photographs. In this direction, topics such as morphology, physiology, biology, damage to hosts, and struggle of Cydia molesta have been created. As a result of the research, it was determined that the Cydia molesta is an important pest in peach orchards and its struggle should be carried out in a planned way taking into account the effectiveness of natural enemies.

Keywords: Peach, Pest Control, Cydia molesta, Fighting

GİRİŞ

Marmara, Ege, Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinde yetiştiriciliği yapılan Şeftali (Prunus persica (L.)) ülkemiz meyveciliğinde önemli bir yere sahiptir. Türkiye’ de TÜİK 2015 verilerine göre yılda ortalama 642.720 ton şeftali elde edilmektedir. Ülkemiz bu üretim ile dünyada altıncı sıradadır (TÜİK 2015). Şeftali, genellikle yaş meyve olarak pazarlarda veya meyve suyu olarak değerlendirilmektedir.

Birçok bölgede tarımı yapılan şeftali ağaçlarında, tek başına veya birlikte etkili olan zararlı, hastalık ve yabancı otlar, ürün kayıplarına ve pazar değerinin düşmesine neden olurlar. Bu etkenlerden biri olan ve şeftali ağaçlarının ana zararlılarından Doğu Meyvegüvesi (Cydia molesta) şeftali başta olmak üzere ayva, muşmula, kayısı, badem, armut, elma, kiraz ve vişne ağaçlarında da zarar yapmaktadır. Doğu Meyvegüvesi, hem meyvelerde hem de sürgünlerde zarara neden olur. Tek bir meyvede birden çok larvanın beslenmesinden kaynaklı Doğu Meyvegüvesinin zararı %100‘lere kadar ulaşabilir.

Doğu Meyvegüvesine karşı uygulanan tarımsal mücadele yöntemleri arasında, ucuz ve hızlı sonuç vermesinden kaynaklı kimyasal mücadele öne çıkmaktadır. Üreticiler tarafından sıklıkla tercih edilen ilaçlı mücadele beraberinde birçok sorunu getirmektedir. Bu sorunlardan tarımsal mücadele kapsamında en önemlisi de kullanılan insektisitlerin sadece hedef zararlıyı değil, o zararlının doğal düşmanlarına da etki etmesidir. 

   1. Doğu Meyvegüvesinin Taksonomisi

            Alem………………………Animalia (Hayvanlar)

            Şube ………………………Arthropoda (Eklem Bacaklılar)

            Sınıf………………………..İncesta (Böcekler)

            Takım……………………….Lepidoptera (Pul Kanatlılar)

            Familya…………………….Tortricidae

            Cins………………………….Grapholita

            Tür……………………………molesta

Bilimsel İsmi: Grapholita molesta (Bucks, 1916)

Sinonimi: Cydia molesta

 

   2. Doğu Meyvegüvesinin Genel Tanımı ve Dağılımı

   Cydia molesta, şeftali ve nektarinin ana zararlısıdır. Şeftali ve nektarin dışında; elma, armut, badem ve kayısı gibi diğer üreticiliği yapılan meyve ağaçlarına da zarar vermektedir. Kuzey batı Çin’e özgü olan Doğu Meyvegüvesi, XX yüzyılın başında Japonya’dan Avustralya’ya, orta Avrupa’ya, ABD’nin doğu kıyılarına ve Brezilya’ya yayılmıştır.

Şekil 1: Cydia molesta’nın dağılımı

    2.1. Doğu Meyvegüvesinin Fizyolojisi

   Ergin kelebeğin kanat açıklığı 11-13 mm olup, ön kanatları siyaha yakın kahverengi, arka kanatları ise gri pullarla kaplıdır (Şekil 2a). Kelebek dinlenir durumda iken ön kanatlarının ortasındaki beyaz pullar ters “V” şeklinde görülmektedir (Şekil 2b).

Şekil 2a: Doğu Meyvegüvesinin üstten görümü

Şekil 2b: Kelebeğin ön kanatlarındaki pulların ters “V” şekli durumu

Doğu Meyvegüvesinin yumurtaları 0.8 boyundadır. Yumurta ilk zamanlar saydam görünürken zaman geçtikçe koyu sarı olarak görünür (Şekil 2c).

        Şekil 2c: Cydia molesta ‘nın yumurtası

Yumurtadan yeni çıkan larvalar 0.9 mm boyunda krem rengindedir. Sürgün veya meyve ile beslenen ve gelişmesini tamamlayan larva 8.5 mm ‘ye ulaşır (Şekil 2d). Pupa ise 6.5 mm boyundadır (Şekil 2e).

Şekil 2d: Doğu Meyvegüvesi larvası

Şekil 2e: Doğu Meyvegüvesi pupası

   2.2. Doğu Meyvegüvesinin Biyolojisi

   Cydia molesta kışı larva olarak, ağaç kabuklarının arasında, toprak yarıklarında ve meyve ambalaj yerlerinde ördükleri kokon içerisinde geçirmektedir. Baharın gelmesiyle beraber pupa olur ve bu süre 1 ay sürer. Ergin kelebekler alacakaranlık sıcaklığı 15°C üzerine çıktığında genellikle yaprakların alt yüzeyine ortalama 50 adet yumurta bırakır. Yumurtaların açılması ilkbaharda 15-20 gün sürerken yaz aylarında ise bu süre 3-5 gündür. İlk döl larvaları ağaçların sürgünleri ile beslenir. İkinci ve üçüncü döl larvalar ise meyvelerle beslenir. Doğu Meyvegüvesi yılda 4-5 döl verir.

 

   2.3. Doğu Meyvegüvesinin Zararı

Doğu Meyvegüvesi larvalarının ağaçlarda meydana getirdiği zarar, sürgünlerde ve meyvelerde olmak üzere iki şekilde olur. Larvalar konukçu sürgünlerine, sürgünlerin en taze yerlerinden girer ve galeriler açarak beslenir. Hasara uğramış sürgün önce solar ve ardından kurur (Şekil 2f). Cydia molesta ‘nın sürgün zararı genç ağaçlar ve fidanlıklarda daha önemlidir. Kelebeğin diğer zararı ise meyvelerde beslenmesiyle gerçekleşir. Larvalar meyvelere, genellikle sap çukurundan ve meyvelerin birbirine veya dallara temas ettiği yerden girerler. Larvaların meyveye giriş ve çıkış yaptığı yerde zamk görülür (Şekil 2g). Çekirdek civarındaki meyve etinde beslenerek gelişmesini tamamlar ve açtığı delikten meyveyi terk eder.

Şekil 2f: Doğu Meyvegüvesinin sürgün zararı

Şekil 2g: Doğu Meyvegüvesinin meyvedeki zararı

   2.4. Doğu Meyvegüvesinin Konukçuları

   Cydia molesta 'nın ana konukçusu şeftali olup ayva, muşmula, kayısı, badem, armut, elma, japon hurması, alıç konukçuları arasındadır. Kiraz ve vişne ağaçlarının ise sürgünlerinde zarar yapar(3).

  

   3. Doğu Meyvegüvesinin Mücadelesi

   3.1. Kültürel Önlemler

   Zararlı kışı genellikle meyve depolarında ve toprakta geçirdiği için depoların temizliğine ve toprak işlemeye önem verilmelidir. Sürgünlerde görülen zarar durumlarında, haftada bir kere yapılacak olan kontrollerde larvalı sürgünler budanmalı ve imha edilmelidir.

    

   3.2. Biyolojik Mücadele

   Parazitoitlerinin korunması ve etkinliklerinin arttırılması için şeftali bahçelerinde görülen diğer zararlılarla yapılacak olan mücadelelerde entegre mücadele sistemini kullanarak ilaçlamayı en aza indirmektir. Kullanılan ilaçların ise doğal düşmanlara yan etkisi az olmalıdır.

    

   3.2.1. Parazitoitleri

   Cydia molesta 'nın Karadeniz ve Marmara Bölgesinde 13 ü Hymenoptera 1 tanesi ise Diptera takımına ait olmak üzere toplamda 14 adet parazitoit tür tespit edilmiştir(Tarım Bakanlık Pdf) 

Şekil 3a: Trichogramma evanescens (Hym.: Trichogrammatidae)

            

   Trichogramma dendrolimi de Cydia molestanın konukçuları arasındadır (Bulut ve Kılınçer, 1989: 30).

Şekil 3b: Apanteles glomeratus (Hym.: Braconidae)

Şekil 3c: Brachimeria intermedia (Hym.: Chalcididae)

 

   3.3. Kimyasal Mücadele

   3.3.1 İlaçlama Zamanının Belirlenmesi

   Henüz meyveye yatmamış ağaçlarda sürgün zararını önlemek için, ilk giriş görüldüğü gibi ilaçlanmaya başlanmalıdır. Erkenci şeftali çeşitlerinde ise Cydia molesta 'nın zararı ihmal edilebilir.

   Şeftali bahçelerine Mart sonu Nisan başında eşeysel çekici tuzaklar asılır. Tuzaklarda ilk ergine rastlandıktan sonra Etkili Sıcaklıklar Toplamı 400 gün derece olunca ilaçlanmaya başlanır. 

  

   3.3.2 Kullanılacak Bitki Koruma Ürünleri ve İlaçlama Tekniği

   Bakanlığın Bitki Koruma Ürünleri veri tabanı sitesinde yer alan ruhsatlı bir ilaç ile ağaç içten dışa olacak şekilde ilaçlanır.

SONUÇ

   Cydia molesta başta şeftali yetiştiriciliğinin yapıldığı yerlerde olmak üzere, ayva, muşmula, kayısı, badem, armut gibi meyvelerde zarar yapmaktadır. Doğu Meyvegüvesinin yaptığı bu zarar meyvelerin pazar değerini düşürmekle kalmayıp %100 ürün kayıplarına da neden olmaktadır. Doğu Meyvegüvesiyle mücadele programında yetiştirilen şeftalinin çeşidini olabildiğince erkenci çeşit olarak seçmeli, geççi çeşitlerde ise sürgün zararı dikkate alınmalı, kurulacak olan tuzaklarla gerekli kontroller yapılıp doğal düşmanlarına yan etkisi olmayan ilaçlarla ilaçlanmalıdır.

KAYNAKÇA

             https://arthropodafotos.de/dbsp.php?lang=eng&sc=0&ta=t_43_hym_apo_cha&sci=Brachymeria&scisp=sp. (Erişim Tarihi: 14.05.2022).

            https://idtools.org/id/leps/tortai/Grapholita_molesta.htm. (Erişim Tarihi: 27.05.2022).

            https://www.ninafatouros.nl/. (Erişim Tarihi: 27.05.2022).

            Yumuşak ve Sert Çekirdekli Meyve Zararlıları. TAGEM içinde, Zirai Mücadele Teknik Talimatları (s. 132-136).

            TÜİK, https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=%C5%9EEFTAL%C4%B0&dil=1. (Erişim Tarihi: 15.01.2022).

            Hüseyin BULUT, N. K. (1989). ANKARA İLİNDE MEYVE AĞAÇLARINDA. BİTKİ KORUMA BÜLTENİ , 19-46.